Fagio la Serikali lilivyosafisha sekta ya elimu

Makala hii ilichapishwa na gazeti la Mwananchi kama sehemu ya uchambuzi jinsi serikali ilivyofanikiwa na isivyofanikiwa katika sekta ya elimu kwa kipindi cha mwaka wakwanza. Mengi yamesemwa katika kuitathimini serikali ya awamu ya tano kwa kipindi cha mwaka mmoja lakini naamini upande wa sekta ya elimu unahitaji mjadala mpana zaidi pia juhudi zinahitajika zaidi kuikomboa elimu.

Katika mwaka wake wa kwanza madarakani, Rais John Magufuli amefanya jitihada kadhaa za kuboresha sekta ya elimu nchini.

Miongoni mwa jitihada hizo ni kutekeleza mpango wa utoaji wa elimu bure, unaotokana na Sera ya Elimu na Mafunzo ya mwaka 2014 iliyotamka kuwa Serikali itahakikisha elimumsingi (elimu ya awali hadi kidato cha nne) inakuwa ya lazima na ya bure katika shule za umma.

Mwaka mmoja wa Serikali ya Awamu ya Tano, mambo kadhaa yamejitokeza, huku yakihitaji uamuzi mgumu kuyashughulikia.

Kampeni dhidi ya ukosefu wa madawati

Kutokana na mahitaji makubwa ya  elimu bure, kumekuwa na ongezeko la uandikishaji wa wanafunzi, hali iliyosababisha kuwapo kwa ukosefu mkubwa wa madawati.  Mwaka mmoja wa utawala wake, Rais Magufuli akashupalia upatikanaji wa madawati shuleni.

Julai 13, Rais alizindua mpango wa ugawaji wa madawati kwa shule za msingi na sekondari kwa kupokea fedha zilizotolewa na Bunge la Jamhuri ya Muungano baada ya kubana matumizi katika bajeti yake.

Siku ya uzinduzi alikabidhi madawati 537 kwa mbunge wa Jimbo la Ilala, Mussa Azan Zungu kwa niaba ya wabunge wa majimbo yote ya Tanzania Bara na Tanzania Zanzibar.

Madawati hayo 537 yalikuwa sehemu ya madawati 61,385 ambayo yalitengenezwa katika awamu ya kwanza yakifuatiwa na madawati mengine 60,000 ya awamu ya pili yakigharimu Sh4 bilioni zilizotolewa na Bunge.

Mikoa iliyofadika katika  awamu ya kwanza ya ugawaji wa madawati hayo ni Dar es salaam, Pwani, Morogoro, Lindi, Mtwara, Ruvuma, Iringa, Njombe, Mbeya, Songwe, Rukwa, Katavi, Unguja, Pemba na Tanga.

Akizungumza katika hafla hiyo, Rais Magufuli alisema baada ya kuanza kutekeleza ahadi ya kuondoa ada kwa shule za msingi na sekondari, idadi ya wanafunzi waliojiandikisha kuanza darasa la kwanza imeongezeka kutoka wanafunzi 1,282,100 hadi kufikia wanafunzi 1,896,584 sawa na ongezeko la asilimia 84.5.

Alisema hali hali hiyo imesababisha upungufu wa madawati 1,400,000 lakini tatizo hilo limetatuliwa kwa kiasi kikubwa na mpaka sasa zaidi ya madawati 1,000,000 yametengenezwa.

Wanafunzi wasio na sifa

Serikali ya Awamu ya Tano na kaulimbiu yake ya Hapa Kazi Tu, ilifanikiwa kubaini wanafunzi wasiokuwa na sifa waliokuwa wakisomea kozi maalumu ya sayansi katika Chuo Kikuu cha Dodoma. Wanafunzi wapatao 7,800 walisimamishwa masomo na kuzua mjadala mkubwa wa kitaifa. Mwezi mmoja baadaye, Waziri wa Elimu, Sayansi na Teknolojia, Profesa Joyce Ndalichako alitoa orodha ya wanafunzi 382 aliodai kuwa ndiyo wenye sifa.

Alisema kuwa programu hiyo ilikuwa inahitaji walimu ambao watakwenda kufundisha shule za sekondari lakini kulikuwa na wanafunzi 1,210 ambao walikuwa wanachukua stashahada ya ualimu wa shule za msingi ambao ni kinyume na malengo na 6,595 wakichukua stashahada ya kufundisha shule za sekondari.

Utumbuaji majipu taasisi za elimu

Kasi ya utumbuaji majipu ya Serikali mpya ikaikumba Tume  Vyuo Vikuu Tanzania (TCU), baada ya Waziri  Ndalichako  kuwasimamisha kazi mara moja viongozi wake wanne waandamizi kwa tuhuma za kudahili wanafunzi wasiokuwa na sifa.

Waliosimamishwa ni pamoja na Katibu Mtendaji, Profesa Yunus Mgaya ambaye Profesa Ndalichako alisema ameshindwa kusimamia kazi za Tume hiyo ikiwa na maana kwamba ameshindwa kutekeleza wajibu wake kama mtendaji mkuu wa taasisi.

Mwingine aliyesimamishwa ni Mkurugenzi wa Ithibati na Uhakiki Ubora, Dk Savinus Maronga kwa kushindwa kutekeleza wajibu wake wa kusimamia ubora na ithibati ya vyuo vikuu.

Mkurugenzi wa Udahili na Nyaraka, Rose Kishweko naye alikumbwa katika kadhia hiyo akidaiwa kudahili wanafunzi wasio na sifa. Pia aliyekuwa akikaimu nafasi hiyo, Kimboka Istambuli naye alisimamishwa.

Mbali ya viongozi hao, Mwenyekiti wa  bodi ya TCU, Awadhi Mawenya naye alisimamishwa kwa kosa la kushindwa kuwachukulia hatua watumishi waliobainika kuwadahili wanafunzi hao.

Kabla ya mabadiliko ya TCU, Februari  Profesa Ndalichako alisitisha mkataba wa Mkurugenzi Mkuu wa Bodi ya Mikopo ya Elimu ya Juu (HESLB), George Nyatega na kuwasimamisha kazi wakurugenzi wengine watatu, kwa madai ya ukiukwaji wa utoaji wa mikopo pamoja na ucheleweshaji usio na sababu za msingi.

Wanafunzi hewa shuleni, vyuoni

Wakati Serikali ikijihimu kupeleka fedha za ruzuku ya wanafunzi, ilibainika kuwa baadhi ya walimu walikuwa na orodha ya wanafunzi bandia kwa minajili ya kufanya ubadhirifu.

Kwa mfano,  Wilaya ya Kinondoni mkoani Dar es Salaam na Manispaa ya Arusha, zilibaini udanganyifu huo na kuchukua hatua za awali kwa kusimamisha walimu wakuu wa shule husika na pia kuziagiza mamlaka husika kuwavua uongozi walimu husika.

Mkuu wa Wilaya ya Kinondoni, Ally Hapi alisema katika uhakiki huo walibaini wanafunzi hewa 3,462 kutoka shule 68 za msingi na wanafunzi 2,534 kutoka shule 22 za sekondari. Katika Manispaa ya Arusha, wanafunzi 907 walibainika kutokuwapo shuleni. Mbali na shule za msingi na sekondari, Waziri wa Elimu, Sayansi, Teknolojia na Mafunzo ya Ufundi, Profesa Joyce Ndalichako alitangaza operesheni ya uhakiki wa wanafunzi hewa wa vyuo vikuu.

Profesa Ndalichako alisema kuwa kuna zaidi ya wanafunzi 2,736 hewa ambao majina yao yamewasilishwa Tume ya Vyuo Vikuu Tanzania (TCU) kwa ajili ya kulipwa fedha za mafunzo kwa vitendo, yakiwamo majina  ya wanafunzi waliofariki na waliofukuzwa chuo. 

Share this

mrteacher